Lucas Catherine zond ons een tekst over het dekoloniseren van de geschiedenis.

 

The White man’s burden: decolonise history.

 

Er zit nogal wat tegenspraak in deze titel. 'De Blanke Plicht', het gedicht van Kipling (Bombay 1865 – Londen 1936), staat nu symbool voor kolonialisme. De plicht waarover het ging was om beschaving – onze westerse beschaving – te brengen bij de volkeren uit de kolonie, ‘sullen peoples, Half-devil and half-child (dwaze volkeren, half duivel, half kind.) De koloniale visie gold toen als waar en juist. De tijden veranderen [1], kolonies werden onafhankelijk, maar de visie bleef koloniaal. Dit vond vijftig jaar geleden al Stokely Carmichael ( Trinidad 1941 – USA 1998), de "Honorary Prime Minister" van de Black Panther Party (BPP) en latere stichter van de All-African People’s Revolutionary Party.

Hij legde toen al het verband tussen kolonialisme en racisme binnen de Westerse maatschappij.

 

Humpty Dumpty

 

Een lang citaat van hem uit 1967. Vijftig jaar geleden speechte hij op het Congress on the Dialectics of Liberation in Londen en daarbij citeerde hij niet Kipling maar Lewis Caroll:

“Wanneer ik een woord gebruik, sprak Humpty Dumpty op nogal bitsige toon, dan betekent het alleen maar wat ik wil dat het betekent. Niets meer of minder.”

“De vraag is wel, zei Alice, of je woorden zo maar van alles kan laten betekenen”.

“De vraag is, sprak Humpty Dumpty, wie heeft de macht. Meer niet.”

"Wel, Lewis Caroll had het juist. Het zijn de machthebbers die de zaken benoemen. En het is de Witte Westerse beschaving die alles benoemt en definieert, want zij hebben de macht…Ik denk dat blanke westerse jongeren van mijn generatie (Carmichael was toen 26, n.v.d.a.) geen benul hebben van het onderhuidse racisme dat hen is ingelepeld door het heersende discours dat liegt over geschiedenis, de geschiedenis vernietigt of verdraait. Zo komt het dat zij er zomaar van uitgaan dat zij superieur zijn, zonder dat ze zich daar ook maar bewust van zijn…

“De volkeren uit de derde wereld moeten stoppen met het zomaar aanvaarden van de definities uitgedacht in het Westen. Ik geef een paar voorbeelden.

“De geschiedenisboeken gaan ervan uit dat er in een land niets was of gebeurde tot de Blanke man arriveerde. Vraag om het even welke blanke persoon wie Amerika ontdekte en ze zullen zeggen: Christoffel Columbus. Wie ontdekte China: ‘Marco Polo’ en in West-Indië kreeg ik te horen dat omdat Sir Walter Raleigh voor zijn schip teer nodig had uit ons Teermeer, hij bij ons langs kwam en zei: ik heb jullie ontdekt. En zo begon mijn geschiedenis. Maar merk hoe racistisch dit alles is. Columbus was niet de ontdekker van Amerika, hij was misschien wel de eerste blanke die daar kwam. Meer niet. Er woonden mensen in Amerika, spijtig voor hen waren ze niet blank. Want het Witte Westen negeert het bestaan van niet-blanken bewust of onbewust. Daarom geeft men nu de indruk dat voor de komst van de Blanken de rest van de wereld niet bestond…

 

White History

 

Op die manier werd de geschiedenis geschreven, volledig verdraaid en de ergste leugen is nog dat de westerlingen zich de Westerse Beschaving gingen noemen. Het is een foute term en een flagrante leugen. Het Westen is allesbehalve beschaafd, het is de meest barbaarse beschaving die de mensheid heeft gekend. Ze vertellen ons dat de Westerse beschaving begon bij de Grieken en het grote boegbeeld hiervan is Alexander de Grote. Het enige wat ik over die man wil vertellen, is dat hij op zijn zesentwintigste in tranen uitbarstte omdat er geen volkeren meer waren die hij kon uitmoorden en plunderen. En dat is dus een boegbeeld van de Westerse beschaving. En als dit niet voldoende voor u is, neem dan het Romeinse Rijk. Hun favoriete bezigheid was toekijken hoe mannen elkaar uitmoordden of door leeuwen werden verscheurd. Dat was hun beschaving. Hun weelde en welvaart berustte op het uitbuiten van andere volkeren. Voor het Westen is dat dus beschaving. En toen kwam het Britse Rijk dat de wereld ging plunderen. Hun keuze van hun slachtoffers berustte op huidskleur. .. Waar het Westen ook arriveerde, legde het zijn eigen cultuur op…En dat kon omdat het Westen zo gewelddadig machtig was. Het was die macht die de volkeren onderwierp. De volkeren van de derde wereld namen de Westerse cultuur niet over omdat ze Jezus Christus zo lief vonden of de Blanken zo aardig, maar omdat die hen met geweld werd opgelegd. Ik vraag me vaak af of het Westen inderdaad gelooft dat de volkeren van de derde wereld hen zo graag mogen en bewonderen. Ze plooien zich naar de wil van het Westen uit schrik, niet uit liefde. Het Westen met al zijn wapengekletter en macht trok naar Afrika, Azië, Latijns-Amerika en de VS. Ze hebben die landen verkracht, maar daarvoor gebruiken ze mooie frases. Ze vertelden de Indianen: “We komen u beschaven en wij ontsluiten de Far West en als jullie je niet willen beschaven, dan vermoorden we jullie.” En daarop pleegde het Westen een genocide, het stal het land en sloot de Indianen op in reservaten. Dat was hun manier van beschaven. Maar nog waren ze niet tevreden. Ze trokken naar Afrika, kidnapten daar zwarten en brachten ze naar de VS en ze brachten ons naar daar om ons te beschaven, want waren wij geen kannibalen die elkaar opaten en we zouden nu een goed leven hebben, maar dat werd natuurlijk de slavernij.”

Tot daar Stokely Carmichael in zijn essay Black Power.

Stokely Carmichael was een van de eersten die een duidelijk verband legde tussen kolonisatie en racisme. Om racisme te bestrijden, moeten we dekoloniseren, en dat begint bij het dekoloniseren van de geschiedenis.

 

Voorbeeld 1: Palestina: Humpty Dumty leert Hebreeuws

 

De kolonisatie van Palestina is nu taboe. Je mag het woord kolonisatie niet meer gebruiken, niet als het over Israël gaat, zelfs niet als het over de zogenaamde ‘Palestijnse gebieden’ gaat. In die laatste mag je het hoogstens hebben over nederzettingen – op een bepaald moment lanceerde de krant De Morgen zelfs het neologisme ‘nederzetters’ om het zeker niet over kolonisten te moeten hebben – en die nederzettingen worden nu in de media ‘joodse dorpen’ genoemd. Humpty Dumpty heeft Hebreeuws geleerd. En dat begon meer dan honderd jaar geleden.

In 1897 werd in Basel het eerste zionistische congres gehouden. Het zionisme, dat nu nog altijd de staatsideologie is van Israël, is een politieke beweging die als oplossing voor het antisemitisme in Europa voorstelde dat de Europese joden Palestina zouden koloniseren. Ze deden dat onder de slogan: “Een land zonder volk voor een volk zonder land”. Palestijnen, die toen 97% van de bevolking van het land uitmaakten, bestonden voor hen niet. Alleen Europeanen, in dit geval joodse Europeanen, bestonden. De ‘anderen’ waren barbarij, zoals Theodor Herzl de stichter van zionistische beweging het stelde “ We zullen daar “een bolwerk vormen van de Beschaving tegen de Barbarij”.  Een meer koloniale formulering kan niet. Een van de eerste verwezenlijkingen van die zionistische beweging was dan ook de oprichting van de Jüdische Colonialbank, later omgedoopt tot Jewish Colonial Trust en na de oprichting van de zionistenstaat Bank LeUmi LeIsrail.

Kolonisatie was toen in Europa nog geen ‘vuil’ woord, in tegendeel,het was synoniem met brengen van Beschaving en Vooruitgang. Kolonisatie kon toen zelfs socialistisch zijn, zoals de Belgische socialistische voorman Emile Vandervelde het formuleerde – zie over hem dadelijk meer- en de onteigening van het land Palestina kreeg dan ook een toen nog modieus etiket, namelijk van socialisme en dit in de vorm van kibboetzim. Nu is het een term die je moet opzoeken in Wikipedia en waar men vergeet te vermelden dat het woord is afgeleid van de semitische stam kbtz, vastgrijpen en niet meer loslaten. Zij waren dé instrumenten van de grondverovering.

Het waren de zionistische milities die de eerste kibboetzim stichtten. Bar Giora, de in 1907 opgerichte paramilitaire organisatie die twee jaar later haar naam veranderde in Hashomer (de ‘Wachtposten’), stichtte in 1910 de eerste kibboets:  Dagania, op het grondgebied van het Palestijnse dorp Um Junia. Een van hun leden was David Grun, die later zijn naam veranderde in David Ben Goerion en die de eerste premier van Israël zou worden.

Eerst kwam de kibboetsbeweging niet zo makkelijk op gang. Tussen 1910 en 1936 werden er 34 opgericht, dat is 3 per jaar. Maar toen de Palestijnen in 1936 hun guerilla begonnen tegen het Brits bewind en de zionistische kolonisatie – die revolte zou 4 jaar duren- werden er in Galilea alleen al 53 gesticht. De Britten gebruikten de zionistische koloniale militie HaShomer en de kibboetsbeweging als anti-guerilla tactiek. ’s Nachts werden volgens het systeem Wachttoren en Omwalling (Homah ve Migdal in het hebreeuws) zionistische troepen gedropt in door de guerilla gecontroleerde gebieden, die een pre-fab ‘kibboets’ neer plantten die dan later uitgroeiden tot definitieve kibboetsim. Of zoals Stokeley Carmichael het formuleerde: ‘het was militaire macht die volkeren onderwierp en koloniseerde’

Wanneer in 1948 het koloniale zionistische leger, nu omgedoopt tot Hagannah, 418 Palestijnse dorpen veroverde en met de grond gelijkgemaakte werden op hun grond in drie jaar tijd 75 nieuwe kibboetzim opgericht (25 per jaar!). Daarna slabbakte het ritme tot zo’n twee per jaar.

Ondertussen is het woord kibboets uit de Israëlische propagandaterminologie verdwenen en zijn het gewone dorpen geworden. Van kolonisatie is geen spraak meer. Humpty Dumpty kreeg andermaal gelijk.

Tot lang na de oprichting van de koloniale staat Israël hielden haar leiders vol dat “there were no such thing as Palestinians…They did not exist” (eerste minister Golda Meir, 1969).

Later veranderde de visie en zag men de Palestijnen als de lokale Maori’s, Aboriginals of Amerindianen die men kon laten verdwijnen in reservaten, goed bewaakt door lokale collaborateurs. Dat gebeurde na Oslo-akkoorden (1993) en dat noemde men met een woord waar Humpty Dumpty jaloers op zou zijn geweest ‘Het Vredesproces.”

Na het tot stand komen van de koloniale staat Israël heeft de zionistische beweging de Palestijnen niet alleen hun land en hun huizen afgenomen, maar wilde ze ook de Palestijnse geschiedenis uitwissen. Met de Bijbel en de schoffel in de hand werd de grond doorwoeld op zoek naar louter joodse relicten, of wat daarvoor kon doorgaan. Alle andere lagen van de geschiedenis werden begraven. Daarnaast werden massaal bibliotheken geplunderd, het geheugen van de Palestijnen. In 1948 gebeurde dat op zeer grote schaal. Het koloniale leger sloeg alle private en openbare

Palestijnse bibliotheken aan. In totaal ging het om meer dan 70.000 boeken. Het verhaal wordt onder meer verteld in de documentaire van Benny Brunner, The Great Book Robbery. Toen het Israëische leger in 1982 Beiroet veroverde in de hoop het Palestijns verzet uit te schakelen, werd de plundering nog eens overgedaan. De volledige bibliotheek van meer dan 25.000 boeken (in het Arabisch, Engels en Hebreeuws) van het onderzoekscentrum van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO werd naar Israël overgebracht, waarna het gebouw werd kort en klein geslagen.

Israël heeft al het mogelijke gedaan om het Palestijnse collectieve geheugen uit te wissen. Ook in het onderwijs voor de Palestijnen die niet uit hun land werden verdreven. Alleen de zionistische versie van de geschiedenis mag overleven.Volgens Humpty Dumpty kan dat, want: who has the power. That’s all.

 

 

Voorbeeld 2: Onze Kongo, Humpty Dumpty wordt liberaal en socialist.

 

Ook de Kongolezen bestonden niet voor de Europeanen hen ‘ontdekten’. Of misschien toch, want de laatste atlas van Kongo die verscheen voor de onafhankelijkheid wist te vertellen: ‘100.000 jaar voor onze tijdrekening dook in Afrika de Neanderthal-mens op die leefde van jacht en pluk en die slechts rudimentaire werktuigen en wapens kon vervaardigen. Toen al deelden de Neanderthalers zich op in “beschaafden” en “wilden”. De eerste categorie leefde in Palestina, Duitsland, Engeland, Frankrijk en België.  De tweede categorie leefde op Java en in Afrika.’ OK, ze bestonden maar ze hadden onze beschaving nodig. Dat vond koning Leopold II. Of beter hij had hun ivoor, rubber en koper nodig. En hij, en vooral later zijn opvolger Albert I bepaalde hoe de geschiedenis van Kongo er moest uitzien.

 

Hoe kan je de Kongolezen herleiden tot Wilden?

Waren ze wilde, onbeschaafde halve duivels en kleine kinderen?

Een man waar onze koloniale geschiedschrijvers, en hun navolgers die er een ligth-versie van produceren, nooit van hebben gehoord vertelt wat anders.

We schrijven 1608 en een geboren Antwerpenaar, maar later handelaar in Amsterdam, Pieter Van den Broecke verbleef 30 maanden in het Kongorijk en vertelde hoe het er daar aan toeging. Hij is geen kolonisator en ook geen racist. Hij beschrijft de maatschappij en ook wat je toen zoal in Kongo kon kopen. Niet alleen ivoor en rubber maar ook koper of zoals hij in zijn Renaissance-Nederlands schrijft: “menichte schoon roodt coper, dan het selfde compt mestal uydt het connuckrijk van de Insiques (het verre binnenland)…grootte cooper armringhen van 1,5 tot 14 pond swaer.” En wie ‘ontdekte’ volgens onze koloniale geschiedschrijving in Kongo het koper? Jules Cornet in 1891. Meer nog er bestonden toen (1608) al handelsroutes die diep uit het binnenland kwamen, onder andere uit Katanga. Van den Broecke schrijft dat ‘te landewarts in silver, tin en coopermijnen sijn.” Handelsroutes dus die 2.000km lang zijn. Niet slecht voor de ‘wilden’ uit onze koloniale atlas.

 

Wie hakte handen af in Kongo?

 

Dankzij iemand als Daniël Vangroenweghe en zijn boek Rood Rubber (1985) weten we dat tijdens de Leopoldiaanse kolonisatie (1885-1908) de bevolking met de helft verminderde.

De Belgische koning Leopold II was politiek en moreel verantwoordelijk voor de dood van naar schatting 5 à 10 miljoen doden.

En wat zei het liberaal boegbeeld en burgemeester van Brussel Karel Buls, na een rondreis van twee maand in Congo (1898):

“De neger, half devil, half child, bevindt zich op moreel gebied in een ontwikkelingsstadium halfweg tussen het meest intelligente dier en de blanke mens. Het is dus een utopie de neger te willen veranderen in een Belg door missionering,

militaire scholing of wetgeving. Het enige wat kan, is hem omvormen van wildeman tot nuttig dienaar die doet wat wij van hem verwachten.”

En concludeert hij in zijn reisverslag Croquis Congolais :

“Het beste wat men Kongo kan toewensen is dat het zich verder kan ontwikkelen onder leiding van zijn stichter. Al wie het beschavingswerk van de koning ter plekke heeft gezien,kan alleen maar wensen dat dit zal worden voortgezet en zij moedigen hem aan met de verzen van R. Kipling, take up the white man’s burden.”

 

De koloniale geschiedschrijving, light versie, geeft nu de misdaden tijdens de Kongo Vrijstaat toe, al zeuren ze vaak over het cijfer en ze zwijgen over de rol van het Belgisch kapitaal. Neem Adam Hochschild (1998): voor hem was Leopold II iemand zoals Hitler. Het kwaad is benoemd en we zwijgen over wie er echt achter zat: twee grote Belgische bedrijven, Abir en La Anversoise. Hun agenten, die inderdaad ook vaak voor de Kongo Vrijstaat werkten, hakten handen en bij de vrouwen ook voeten af (om hun koperen enkelbanden). Abir, opgericht in Antwerpen was in handen van de Kongo Vrijstaat en van John Thomas North, een Britse mijnmagnaat die veel in Oostende verbleef. In 1895 mocht hij trouwens de eerste elektrische tram aanleggen tussen Oostende en Middelkerke en in Oostende heeft hij een grote laan die zijn naam draagt. Na North’s dood werd hij opgevolgd door de Antwerpenaar Alexis Mols. La Anversoise bestond vooral uit Antwerps havenkapitaal, met aandeelhouders als Alexandre Browne de Tiège, Eduard Bunge of graaf Emile Le Grelle. Zij zijn even schuldig, misschien zelfs meer, dan Leopold II. Abir maakte tussen 1898 en 1904 een winst van 18.579.999 Frank (nu 93 miljoen Euro), en dit met een startkapitaal van 235.000Fr. La Anversoise, met een startkapitaal van 400.000Fr tijdens dezelfde periode, iets minder 16.804.475 Frank (nu  84 miljoen Euro). Dat is een vermeerdering van respectievelijk 80 en 40 maal op zeven jaar. Bijeen geschraapt met afgehakte handen.

Later zullen meer dan 1.300 Belgische bedrijven Congo gaan exploiteren in navolging van Abir en La Anversoise.

En dat is een ware vooruitgang. De socialistische leider Emile Vandervelde was dan ook een groot voorstander van een “rationele, verantwoorde” kolonisatie –geen afgehakte handen, maar werkende handen. Dit maakte hem tot grote fan van Lord Lever, de man achter het latere Unilever :

“De dag dat meneer Lever in de Kongo zal zijn, zal het een groot voordeel zijn voor de inboorlingen.’ Lever stichtte in Kongo zijn Huileries du Congo Belge en later Raffineries du Congo Belge en zou eenzelfde soort wanpraktijken toepassen als Leopold: massale verplichte arbeid en verplaatsing van hele dorpen naar zijn plantages om er te werken in de palmolieindustrie.

 

Maar de kolonisatie heeft in Congo toch erg veel verwezenlijkt, zou Humpty Dumpty zeggen.

 

Maar van die verwezenlijkingen is niet veel meer te merken. De overdracht van onze ‘beschaving’ gebeurde op zo’n laag niveau dat bij de onafhankelijkheid in 1960 er nog geen zwarte dokters, advokaten of officieren waren. De twee grote instellingen die na de onafhankelijkheid overeind blijven zijn het Leger en de Kerk. De Congolezen houden nu wel van Jezus Christus maar of ze de blanken zo zien zitten moet je Stokely Carmichal vragen.

Van de industrie blijft veel minder over. Die werd indertijd trouwens uitgebouwd in functie van België en ging dus vooral over mijnbouw en een spoornet voor het vervoer van grondstoffen, waar de Waalse metaal massaal staal voor kon leveren.

De Société Générale controleerde met haar bedrijven (Union Minière, Forminière,…) zo’n zeventig procent van de Congolese economie, neem daar nog de Group Empain bij en je zit aan meer dan 90%. Het plaatje is duidelijk.

Na de onafhankelijkheid nam het internationaal kapitaal de economie van Congo over. Nu bedraagt de Congolese import uit België nog zo’n 10% van het totaal. Dat is minder dan bijvoorbeeld Zuid-Afrika of China.

En de Belgische industriële infrastructuur verdween niet alleen in de kolonie, maar ook in eigen land. De Société Générale bestaat niet meer en is Frans geworden. De Union Minière heet nu Umicore en is sinds 2007 grotendeels Australisch.

Idem dito voor de bedrijven van Empain, en haar Belgische paradepaardje ACEC de belangrijkste Belgische firma van elektromotoren voor treinen en trams en alternatoren in electriciteitscentrales, is overgenomen door het Franse Alstom.

 

Es wechselen die Zeiten, da hilft kein Gewalt. Bertold Brecht wist het al in 1957, drie jaar voor Congo onafhankelijk werd.